Pa empesar quero ajradeserlle ao Sr. Alcalde e á corporación municipal de Muxía que me invitaran pa dar o prejón este ano do Mercado das Rutas do Mar.
Cando Félix me chamou pasen da sorpresa ó pánico. Pánico de non saber que disir, pero Félix doume a clave cando me dixo: “Eres de Muxía e traballas no mar”.
Pois ben, como muller que son e mariscadora , vou a permitirme dedicarlle este prejón ás mulleres do mar. As mulleres que detrás dos homes quedaban na casa e si lle prejuntabas a aljien disian: “ A miña muller non traballa”.
Resulta que o día antes de que os homes fosen po mar xa tiñan varios traballos que faser:
Pa empesar , había que preparar a carnada, lañar a xarda e salala nos barreños, ter as caixas de madeira nas que se poñía o pescado frejadas e relusientes, estas lavánase nas posas que deixaba o mar, estaban limpas coma corales.
Despois había que faser o sesto, o sesto era de mimbre e serraba cun fecho, había que ir a do “Pardelo”, e comprar costilletas de cucho pa que os homes fixesen de comer no barco, e claro… o cucho non era todo costilletas, xa ibas con medo, cando desías costilleta o “ Pardelo” baixaba todos os santos a terra. Entre as sete e as uito da tarde á casa das de “Visita”, a compara fruta e fiambre, dúas irmáns que aínda hoxe non sei cal é Paca e cal é Sara.
O día de ir po mar en Muxía, ás dúas, tres ou catro da mañán en todas as casas estaban as luses encendidas. Levantábanse pa ir po mar os homes e as mulleres pa faser o almorso e poñerlle todo o que se comprara o día antes no sesto.
Marchaban os homes po mar, de alí a pouco tempo estaba na cama e xa escoitaba a radio, pero non para escoitar os cuarenta prinsipales,  escoitabamos os homes falar pola telefonía. Enterabaste e vivías o que pasaba no mar, solo faltaba estar alí con eles.
Cando había problemas as mulleres vivían con angustia e sin poder faser nada, cando lles collía o mal tempo no mar apretabase o corazón hasta que vías que chejaban todos. Cando pasaba o peor todos vivíamos a desjrasia.
Ao salir de pescar avisaban pola radio: “Vamos indo!”. Lojo : “Estamos chejando”, e as mulleres pendientes pa ter a comida recién feita pa os seus homes do mar.
Tamén había que levar o pescado á loja da Coruña, marchaban as mulleres as sinco da mañán no camión de Rivadulla, apiñadas como sardiñas, e chegaban as sete da tarde despois de deixar paquetes por todo o camino.
As mulleres tamén eran a gestoría, arreglaban todo o papeleo que fixera falta e tamén majaban os cartos.
Quero nombrar a aljunhas delas que xa non están e outras que aínda viven, e é una pena que non recollamos as súas experiensias pa que víramos como era non fai moito o mundo das mulleres dos homes do mar.
A miña abuela María de Francisquiño, Ñuca, Equilina, as de Mariana, Luisa do Gorrión, etc. E Carmen de Soneira que é una das que aínda viven.
Tamén quería mencionar á miña abuela Chorentana e tamén a Carmen da Valenta, que eran pescaderías ambulantes co burro vendendo pescado polas aldeas.
Non me dijades que estas mulleres non eran verdadeiras lobas do mar!!!
Hoxe en día, as mulleres do mar temos o noso traballo reconosido, as persebeiras, as mariscadoras e as redeiras, temos os nosos dereitos e aínda que queda moito pos faser, vamos avansando.
Espero que este prejón sea un pequeño homenaje ás mulleres dos homes do mar.
Todo esto estaba ben, pero ao mesmo tempo limpiaban as casas,  fasían de comer pa os que quedaban e coljaban a roupa, que non salía da lavadora…sinon que de verán non había auja no río de Muxía e iban lavar á embarrada que está cerca de Lourido, ás Fraguas, cerca de Moraime e ó río de Os Muíños, cas bañeiras de roupa na cabeza, hasta que se fixo un carriño con dúas rodas.
Criaban os fillos e atendías os homes. Esto era non traballar.
O triste é que estas mulleres ( que non traballaban), non estaban en ningún régimen da Sejuridade Sosial (non traballaban no mar, e o da casa non era traballo)
Cando aljunha quedaba viuda, quedaba na miseria e pasaba mil calamidades.
E ahora vamos a falar do que nos trae aquí, que é o Mercado das Rutas do Mar, una festa que podo desirvos que non hai outra igual, e hai moitas…Eu estón nos Grupos de Acción Costeira, e cando aljén fala de faser una festa mariñeira, eu dijo: “ Ide a Muxía, ide mirar como se fai una festa do mar ben feita”.
Pero claro, poden vir e mirar, pero aljo que nunca se pode copiar é o espíritu Muxián que cando hai aljo que nos justa e aljo ben feito remamos todos a unha.
En esta festa podese ver desde os máis maiores aos máis pequenos, e vese que están disfrutando.
Que aserto tuvo esta corporación edo seu alcalde Félix ao frente en faser esta fermosa festa.
Disfrutade todos da festa e pasádeo ben.